آندومتریوز به حالتی اطلاق می شود که بافت آندومتر که لایه داخلی رحم می باشد، در سایر جاهای بدن یافت شود. لگن شایعترین محل آندومتریوز است. در این بیماری بافت اندومتر (مخاط رحم) در بیرون از محل اصلی (رحم) جایگزین می‌شود. این بافت در تمام بافت‌های بدن به جز طحال می تواند به‌وجود آید، ولی رایج‌ترین محل پدیدآمدن آن و در ۵۰ درصد موارد، لگن است که در این قسمت، تخمدان‌ها (در نزدیک ۴۰ درصد موارد) بیش از دیگر اندام‌ها گرفتار اندومتریوز می‌شوند.

در آندومتریوز، بافت آندومتر تغییر جا داده، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و در هر دوره قاعدگی، این بافت ضخیم می شود و خونریزی می کند. در آندومتریوز، بافت های اطراف ممکن است تحریک شوند و در نهایت موجب زخمی شدن بافت و چسبندگی گردد.

آندومتریوز می تواند باعث درد شدید، مخصوصاً در دوران عادت ماهانه گردد. مشکلات بارداری نیز ممکن است بوجود آورد. آندومتریوز عامل ۵ تا ۱۵ درصد موارد نازایی در زنان است.

سن: بیشترین سن ابتلا به این بیماری بیشتر میان ۲۵ تا ۴۰ سالگی است.

عوامل خطرساز

• شروع دوره‌های قاعدگی در سنین پایین‌تر.
• داشتن قاعدگی‌های شدید.
• دوره قاعدگی‌های طولانی‌تر از هفت روز.
• داشتن خویشاوند نزدیک - مانند مادر، خواهر یا خاله‌ای که به این عارضه دچار باشند. نداشتن فرزند.

آندومتریوز لایه داخلی رحم می باشد که به طور طبیعی هر ماه به هنگام پریود ریزش می یابد و سپس مجدداً رشد می کند. در آندومتریوز تکه هایی از آندومتر به سایر اعضاء در حفره لگن مانند تخمدانها و روده تحتانی می چسبند. این تکه های آندومتر جایگزین شده در سایر نقاط تحت تأثیر هورمونهای سیکل قاعدگی قرار گرفته و واکنش نشان می دهند و در طی پریود خونریزی می نمایند و باعث حساسیت و تحریک پذیری بافت اطراف می گردد که منجر به درد شکمی و در نهایت منجر به زخمی شدن بافت و ایجاد چسبندگی می گردد. تحریک پذیری و حساسیت تخمدانها در اثر اندومتریوز ممکن است منجر به ایجاد کیستهای دردناک گردد که به آن اندومتریوما گفته می شود.

علل اندومتریوز:

• رشد سلول های جنینی: این سلول ها، حفره های لگنی و شکمی را می پوشانند و از سلول های جنینی بوجود می آیند.
• زخم جراحی: بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.
• انتقال سلول های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول های آندومتر را به دیگر قسمت های بدن انتقال دهند.
• اختلال سیستم ایمنی: ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث گردد که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می کند تشخیص داده و از بین ببرد.

عوارض آندومتریوز:

• نازایی: یکی از عوارض شایع آندومتریوز، نازایی زنان می باشد. برای باردار شدن، باید تخمک آزاد شده از تخمدان، در لوله رحمی (لوله فالوپ) توسط سلول های اسپرم باردار شود و تشکیل تخم را دهد. آندومتریوز ممکن است، لوله رحمی را ببندد و تخم و اسپرم را از هم دور کند. همچنین آندومتریوز ممکن است به اسپرم و یا تخم صدمه بزند. با این حال، بسیاری از زنان با آندومتریوز خفیف تا متوسط می توانند باردار شوند. پزشکان توصیه می کنند زنان متاهلی که دارای آندومتریوز هستند، هر چه زودتر باردار شوند تا آندومتریوز بدتر نشود.
• سرطان تخمدان: زنان دارای آندومتریوز، بیشتر دچار سرطان تخم می شوند.

علائم بیماری:

• درد ناحیه تحتانی شکم که معمولاً درست قبل و در طی دوره پریود شدیدتر می شود.
• بی نظمی پریود یا خونریزی بسیار شدید در طی پریود.
• درد به هنگام مقاربت.
• درد تحتانی شکم در طی دفع ادرار.
• در صورتی که آندومترروی قسمت تحتانی روده رشد نماید ممکن است اسهال یا یبوست بروز نماید و نیز در طی حرکات روده ایجاد شود و در موارد نادر خونریزی از رکتوم به هنگام پریود ایجاد شود.
• نازایی در برخی زنان.
• دیگر علائم شامل خستگی، اسهال، یبوست، نفخ و یا تهوع که ممکن است در طول عادت ماهیانه وجود داشته باشند.

نشانه های آندومتریوز به طور موقت با بارداری از بین می روند. همینطور این نشانه ها با دیگر علائم مانند درد تحتانی شکم و درد به هنگام مقاربت، متوقف می شود.

تشخیص آندومتریوز:

تشخیص دقیق آندومتریوز نیاز به انجام تست‌ها و مطالعات تصویری می‌کند. روش‌های تشخیصی زیر می‌توانند به تشخیص بیماری کمک کنند:

• آندوسکوپی: در این روش، پزشک با استفاده از یک دستگاه آندوسکوپ که یک لوله نازک با دوربین در انتهاست، وارد لگن تحتانی می‌شود و بافت‌ها را مستقیماً بررسی می‌کند.
• سونوگرافی: این روش تصویربرداری از داخل لگن تحتانی با استفاده از امواج صوتی است و می‌تواند تخمدان‌ها و سایر اعضا را نمایش دهد.
• مرجع‌نگاری: با استفاده از این روش، یک ماده حاجب به رنگ تزریق می‌شود و ساختارهای داخل لگن تحتانی تصویربرداری می‌شوند.

در صورت تشخیص آندومتریوز، درمان ممکن است شامل داروها، جراحی، یا هر دو باشد. نوع درمانی که برای شما مناسب است، به میزان و شدت علائم شما، سن، و میزان تمایل به بارداری بستگی دارد. با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی صحبت کنید تا بهترین تصمیم را بگیرید.